مراحل طراحی سوالات امتحانی(1)
سوالات امتحانی ملاک و معیاری برای ارزیابی تلاش معلمان ، میزان یادگیری دانش آموزان و عملکرد همه دست اندر کاران است. این ارزشیابی اصطلاحا" به ارزشیابی تراکمی معروف است.این ارزشیابی در صورتی معتبر است که به لحاظ صوری و محتوای درست طراحی شده باشد. توجه به حیطه های آموزشی، رعایت بودجه بندی کتاب ، ارائه و طراحی سوالات از فصول مختلف، رعایت اهداف مورد نظر،رعایت اصول فنی و ادبی ، دادن نمرات منطقی به سوالات و سایر فاکتورها از جمله این معیارها هستند. عومل مختلفی این موضوع را در سال های اخیر تحت الاشعاع قرار داده است. از جمله:- نا آشنای بسیاری از همکاران با اصول مورد نظر و بی توجهی مسئولان به امر مهم آموزش ضمن خدمت،- بسیاری از همکاران از ارگان های مختلف وارد آموزش و پرورش شده اند و یا در رشته های غیر دبیری تحصیل کرد ه اند و آموزش و پرورس نیز بدون آموزش لازم همه را جذب کرده است.- عدم نظارت در امتحانات و نبود ارزیابی دقیق و ارائه بازخورد های موثر همراه با آموزش،- نارضایتی همکاران از وضعیت خود و بی تفاوتی به مسائل آموزشی،- تاکید بر میزان قبولی و در نتیجه بی توجهی به امتحان،- بی ثمر بودن تلاش مضاعف معلمان در پیشرفت شغلی و رفاهی آنها،- سیاست زدگی اکثر بخش های اموزش و پرورش ، به این دلیل که عامل ارتقاء یا حفظ سمت جای دیگر است نه تلاش و کوشش در محل خدمت برای اهداف تعلیم وتربیت.محدویت ها و موانع اجتماعی و فرهنگی به دلیل عملکرد انسانی دور باطل ایجاد کرده اند. رفع و بر طرف کردن این موانع اراده و همت همراه با شناخت لازم دارد و بدین جهت معلمان عزیز در صف اول قرار دارند و می توانند با تلاش دلسوزانه در تربیت انسانهای متعهد و توانا این گره ها را بگشایند.
بنابر این در صدد برآمدیم مباحث هر چند ناکافی خدمت همکاران محترم ارائه نمائیم. امیدوارم همکاران عالم و صاحب نظر در این مورد همت کرده و سایر همکارا ن را از دانسته ها و علم خود مستفیض نمایند.
1- مشخصات ظاهری:
-مشخصات سربرگ بطور کامل نوشته شود
-سوالات خوانا و تایپ شده باشد.
- مطابقت نمرات با سوالات
-پر رنگ کردن موارد منفی و یا زیر انها خط کشیدن
2- ویراستاری
-نبود غلط املایی
- استفاده از نشانه گذاری
- روان بودن و رعایت نکات دستوری
3-ملاک های فنی
- تنظیم از ساده به مشکل
- توجه به اهداف آموزشی
-وجود انواع سوالات
- تناسب نمره با سوال
- رعایت بودجه بندی و بارم فصل ها
- مشخص کردن دامنه و حد سوالات انشائی
- واضح بودن سوالات
- هر سوال یک هدف آموزشی را بسنجد
- در چهارچوب کتاب بودن سوالات
4- تنوع در نوع سوالات:
الف)- سوالات تشریحی:
-هر سوال را با توجه به یک هدف آموزشی یا یک موضوع بنویسید.
- از سوالات تشریحی برای اندازه گیری هدف های طبقات بالای طبقه بندی هدف های آموزشی (تحلیل، ترکیب،ارزشیابی) استفاده کنید.
-به آزمون شوندگان حق انتخاب چند سوال از میان تعدادی سوال ندهید.
- برای کاستن از ضعف نمونه گیری سوالات تشریحی، تعداد سوالات جواب کوتاه را افزایش دهید.
ب)- سوالات چند گزینه ای:
- هر سوال یک هدف یا موضوع آموزشی را اندازه بگیرد.
- بیش از یک مساله یا مطلب در سوال قرار نگیرد.
- سوال ها واضح و روشن باشند.
- مطالب اصلی سوال را کامل بنویسید.
- خوداری از تکرار مطالب.
- برجسته نوشتن سوالات منفی و یا خط کشیدن در زیر آن.
- مستقل بودن سوالات( پاسخ به یک سوال شرط لازم برای پاسخ دادن به سوال دیگر نباشد)
- طول گزینه درست را در سوال های مختلف تغییر دهید.
- جای خالی در جملات ناتمام در قسمت آخر جمله قرار گیرد.
- محل گزینه صحیح در میان گزینه های انحرافی بطور تصادفی انتخاب شود.
ج)پرسشهای صحیح –غلط:
-برای اندازه گیری توانایی آنان درتعریف اصطلاحات
-سوالات به صورت جمله ی مثبت بیان شود
د)پرسشهای جور کردنی:
-برای اندازه گیریمواردی ازقبیل معانی لغات.تعریف اصطلاحات ومفاهیم.یادآوری برخی مفاهیم جزئی مانند نام کشورهاو.....
-تعداد پاسخ ها بیش از سوالات باشد.
- تعداد سوالات وپاسخ ها حتی المقدور کوتاه باشد.
-ترتیب قرارگرفتن پاسخهاباید تصادفی ونامنظم باشد.
-سوالات وپاسخهای مربوط به هرپرسش باید بایکدیگر متجانس باشد.
ه)پرسشهای کامل کردنی:
-کلمه ی حذف شده باید ازارکان ومفاهیم مهم جمله باشد.
-در هرسوال نباید بیش از یک جای خالی گذاشته شود(برای جلوگیری از ابهام)
-جای خالی بهتر است در وسط یا پایان جمله قرار گیرد.
-مفهوم هر جمله باید فقط بایک کلمه ویا عبارت کاملا معین ومشخص تکمیل شود.
و)پرسشهای کوتاه پاسخ:
(همان موارد سوالات کامل کردنی)
5- تصحیح پاسخ های سوالات تشریحی:
- پاسخ را سوال به سوال اصلاح کنید نه ورقه به ورقه.
-خوداری از شناسایی نام صاحبان ورقه ها.
- تصحیح تمام پاسخ های آزمون شوندگان به یک سوال در یک نشست و بدون وقفه زمانی.
- به نمرات سوال های که قبلا" تصحیح کرد ه اید نگاه نکنید.
- تصحیح اشتباهات دانش آموزان و درج اظهار نظرهای خود.
6 - رعایت حیطه های آموزشی( جدول پایین)
جدول تقسیم بندی نمرات به سطوح حیطه های شناختی جهت طرح سوالات دوره راهنمایی(علوم اجتماعی )
